Ik wil alleen maar toxic relaties. Wat is er mis met me?

In Vraag het VICE beantwoordt schrijver Djanlissa Pringels met de hulp van psychologen, experts en ervaringsdeskundigen, jullie levensvragen. Of die nu gaan over onbeantwoorde liefdes, irritante huisgenoten of het gevoel van verlammende onzekerheid dat je overvalt na een avondje zuipen. Wil je ook dat we je vraag beantwoorden? Stuur een e-mail naar djanlissa.pringels@vice.com.

Beste VICE,

Ik ga vaak op date, maar eigenlijk gaat het nooit ergens heen. Ik voel bijna nooit een connectie met de ander, en ik ben erg snel verveeld. Ook mijn enige relatie is geëindigd omdat ik niet genoeg spanning en sensatie voelde. Ik miste de vonk, om het zo maar te zeggen. Ook seks vind ik snel saai. Als ik bezig ben denk ik vaak: laten we er maar een einde aan breien. 

Wel fantaseer ik vaak over wat voor soort partner of relatie ideaal voor mij zou zijn. En dan merk ik dat mijn verlangens “ongezond” zijn: ik droom van toxic liefde, met iemand die eigenlijk niet goed voor me is. Ik stel me dan voor hoe we het slechtste in elkaar losmaken, hoogoplopende ruzies hebben die misschien zelfs gewelddadig worden, maar dat we het dan ook met veel gepassioneerde seks weer goedmaken. Anders gezegd: ik fantaseer over een giftige knipperlichtrelatie met iemand die ik hartstochtelijk liefheb, maar van wie al mijn vrienden zeggen dat-ie vreselijk voor me is. 

Dat verlangen gaat soms zo ver dat ik meteen geïnteresseerd raak als ik over iemand hoor dat diegene problematisch is. Mijn hoofd zit dan meteen weer vol met fantasieën over ongezonde passie. 

Waar komen deze vreemde verlangens toch vandaan? Er zijn mensen die daadwerkelijk in een dergelijke relatie zitten, voor hen is dat vaak ronduit traumatiserend. Ik maak me soms zorgen dat ik door deze voorkeur voor conflict en drama nooit echt tevreden zal zijn met een partner. Is er iets mis met me? 

Liefs,

E.

Giftige relaties kunnen er erg romantisch uitzien. Denk bijvoorbeeld aan de razend populaire serie You of aan de dynamiek in 365 Days. Zelfs in een zijige romcom als The Notebook wordt er meer geschreeuwd dan gepraat.

Maar wat er in een film of serie romantisch en spannend uitziet, kan in het dagelijks leven vooral gepaard gaan met een hoop ellende. En dat geldt zeker voor ongezonde relaties – die kunnen op termijn behoorlijk schadelijk zijn voor je mentale gezondheid. 

Dat jij je aangetrokken voelt tot personen van wie je weet dat ze niet goed zijn voor je, is niet uitzonderlijk. Psycholoog Iris van der Steen hoort dat in haar praktijk wel vaker: mensen die zich ervan bewust zijn dat iemand een slechte invloed op hun leven heeft, maar toch keer op keer voor diegene blijven kiezen. 

Het is nou eenmaal niet vanzelfsprekend dat je smaak zomaar verandert. Maar er zijn wel een aantal zaken die je kunt ontleden om erachter te komen waar je verlangens vandaan komen. Op die manier wordt het makkelijker om bewuste keuzes te maken in je liefdesleven. 

Om te beginnen benadrukt Van der Steen dat er niets mis hoeft te zijn met (seksuele) fantasieën over ‘ongezonde’ dynamieken. Er zijn genoeg vormen van BDSM, waaronder de zogenaamde brat-kink, die draaien om een dynamiek van afstoten en aantrekken. “Als iets puur fantasie is, en je leeft die fantasie op een veilige manier uit met iemand die je vertrouwt, dan is daar niets mis mee,” vertelt Van der Steen. In je brief schrijf je echter dat je verlangen naar een giftige en ongezonde relatie in de weg staat van oprechte en waardevolle relaties. Je geeft zelfs aan dat je vooral contact zoekt met mensen waarvan je te horen hebt gekregen dat ze slecht voor je kunnen zijn. En dat beïnvloedt niet alleen je liefdesleven nu, maar, zo zeg je, je vreest dat je nooit tevreden zal zijn over een partner.

“Ik kan gebaseerd op de brief niet met honderd procent zekerheid zeggen wat er aan de hand is, maar er zijn wel verschillende dingen in je leven die je kunt bekijken om antwoorden te vinden op je vragen,” zegt Van der Steen. Zo kan het nuttig zijn om je verlangens onder de loep te nemen. Vraag je bijvoorbeeld af wat je hoopt te vinden door pijn op te roepen. “Je zegt dat je beseft dat een ongezonde relatie schadelijk kan zijn, dus wat is het precies dat jou hierin aantrekt?” Andere vragen die je jezelf kan voorleggen: Wat is voor jou de definitie van echte liefde? Denk je dat een gezonde relatie automatisch betekent dat je geen passionele en spannende momenten kan meemaken? “Het klinkt ook alsof je dit soort ongezonde relaties vooral romantiseert. Je verlangt passie, maar het is belangrijk dat je ook stilstaat bij hoe dit soort relaties je op lange termijn kunnen beïnvloeden,” zegt Van der Steen.

Ook kan het volgens Van der Steen geen kwaad om te onderzoeken waar dit verlangen naar een toxic relatie vandaan komt. Denk terug aan je jeugd, en aan de relaties die je rolmodellen (je ouders, vrienden, leerkrachten en je favoriete fictieve personages) hadden. “Komen die relaties overeen met het type relatie waar je nu naar verlangt? Wellicht heb je van die rolmodellen geleerd dat relaties ongezond horen te zijn.”

Ook de manier waarop je gehecht bent kan een rol spelen. Van der Steen zegt dat het mogelijk is dat je in relaties steeds op zoek gaat naar de pijn die je in je jeugd hebt gevoeld, omdat je geleerd hebt dat aandacht en liefde altijd gepaard gaat met verdriet. Ook kan het zijn dat je als kind geleerd hebt dat liefde niet onvoorwaardelijk is, waardoor je het gevoel hebt dat je constant moet testen of iemand – ondanks alle pijn en ruzie – nog steeds voor jou kiest. Hoe werd er vroeger gereageerd als je emoties toonde? Had je het gevoel dat deze er mochten zijn? “Als het vroeger onveilig voelde om je kwetsbaar op te stellen, kan het later in je leven onveilig aanvoelen om iemand emotioneel dichtbij te laten komen.”

Volgens Van der Steen klinkt uit je verhaal dat je op zoek bent naar een heel intense band. Een destructieve relatie, waarbij de emoties intens zijn, kan de schijn opwekken dat de band betekenisvoller is dan in een relatie waarbij alles rustig voortkabbelt – en daarmee dat je waardevoller bent voor de ander. “Misschien wil je dat iemand steeds opnieuw voor je kiest, en kan dat volgens jou alleen gebeuren als er veel ruzie is. In dat geval ga je ervanuit dat liefde pas waardevol is als het pijn doet.”

Het kan zijn dat je het moeilijk vindt om jezelf volledig over te geven aan een ander, wat maakt dat je liever voor kortdurende spanning gaat. Misschien worstel je met verlatingsangst, of juist bindingsangst – twee zaken die vaak hand in hand gaan. “Daardoor kunnen ongezonde relaties veiliger en vertrouwder aanvoelen dan een gezonde relatie,” zegt Van der Steen. 

Goed. Als je er eenmaal achter bent waar je verlangens vandaan komen, wat kan je er dan vervolgens aan doen?

Je kan werken aan je beeld van een gezonde relatie. Volgens Van der Steen is het belangrijk om te beseffen dat respectvolle en gezonde relaties niet automatisch hoeven te betekenen dat alle passie uitdooft. Juist met iemand bij wie je je veilig voelt, kan je bijvoorbeeld je seksuele fantasieën ontdekken. Tot nu toe bent je vooral op zoek gegaan naar de spanning van ongezonde relaties, waardoor je nog de spanning van een fijne en respectvolle relatie nog niet kent. Al kan het goed zijn dat het bij sommige relaties wat tijd kost voordat je in dat stadium belandt van pure passie waar je zo naar verlangt.

“Een intense relatie bouw je meestal juist op met iemand bij wie je je veilig kunt voelen. Dat zorgt er namelijk voor dat je je kwetsbaar kunt opstellen,” vult Van der Steen aan. Die kwetsbaarheid maakt dat het makkelijk wordt om te praten over seksuele fantasieën, maar ook over wat je in je relatie nodig hebt. 

Het kan ook helpen om je te verbinden met mensen die geen potentiële liefdespartners zijn – vrienden bijvoorbeeld. Vriendschappen kunnen je een spiegel voorhouden en je doen inzien hoe schadelijk die giftige relaties kunnen zijn. Daarnaast kan het je meer zelfvertrouwen geven. Als een vriendschap zonder drama hartstikke leuk kan zijn, waarom kan dat dan niet in een liefdesrelatie?

Hoe dan ook kan het geen kwaad om erover te praten, al dan niet met een therapeut. Je kan onderzoeken of je er ergens nog een oude pijn in je zit, en hoe je die kan helen. Uiteindelijk draait het om zelfliefde. “Als  je van jezelf houdt, wordt het ook gemakkelijker om te kiezen voor een gezond liefdesleven,” vertelt Van der Steen. Wie weet kom je erachter dat je voorlopig genoeg hebt aan kortdurige en krachtige flings. Zolang je je partners maar uitkiest omdat je een band met ze voelt, en niet omdat je op zoek bent naar verdriet en pijn.