Famke loopt als buddy mee met vrouwen die naar een abortuskliniek gaan

Een bezoek aan de abortuskliniek is geen vrolijke aangelegenheid, en stemt al helemaal somber als er een zwerm demonstranten voor de deur staat die je de hel toewenst of uitmaakt voor moordenaar. Dat laatste overkwam Eva de Goeij vorig jaar in Den Haag. Samen met actiegroep De Bovengrondse*, startte ze daarom het initiatief Abortusbuddy’s, zodat iedereen met een baarmoeder veilig naar de kliniek kan worden begeleid. Er loopt sinds maart een pilot in Rotterdam, en de bedoeling is om volgend jaar uit te breiden door het hele land.

Dat is nodig, want de invloed van de anti-abortusbeweging wordt alsmaar groter, ook in ons land. Na een rondgang van het Humanistisch Verbond vorig jaar bij elf van de veertien abortusklinieken bleek dat deze nogal last hebben van een toenemende groep anti-abortusdemonstranten. Gemeenten grepen in door bufferzones aan te wijzen, zodat demonstranten op afstand zouden blijven, maar die lijken nauwelijks te werken. 

Inmiddels zijn er 22 buddy’s actief, vrouwen, mannen en non-binaire personen van verschillende leeftijden en achtergronden. Een buddy kies je zelf via de site samennaardekliniek, maar je kan ook bij de abortuskliniek een aanvraag indienen. Famke (27) is een van die 22 abortusbuddy’s. Ik sprak haar over het buddyschap, de demonstranten en waarom ze het zo belangrijk vindt dit werk te doen. 

VICE: Ha Famke! Hoe gaat dat, meelopen als buddy?
Famke: De allereerste keer was ik best gespannen. Het klinkt misschien stom, maar ik vind het überhaupt al spannend om iemand te ontmoeten die ik niet ken. We spraken af bij een ov-halte in de buurt. Zij was ongelooflijk bang. Ze wilde heel graag even winkelen van tevoren. Nu zou ik daar terughoudender in zijn, maar het was de eerste keer dus ik dacht: weet je wat, doen we. Nadat ze een T-shirtje had gekocht, liepen we naar de kliniek. 

Ik ken de looproute al, naar de balie en naar boven, dat is wel prettig voor ze. Dan wacht ik op ze tot de intake of abortus klaar is. Nu is dat wel anders, vanwege de coronacrisis. Ik wacht nu buiten.

Waarom ging je dit doen?
Ik vind allereerst dat niemand in zo’n kwetsbare situatie alleen mag staan. Er zijn ontelbare redenen waarom iemand ervoor kiest om het niet te vertellen of niemand heeft die steun kan bieden. Maar ik wil wel met je mee, aan mij mag je het wel vertellen, ik zal er niet over oordelen. 

Ik merk ook dat ik een tegengeluid wil geven aan de anti-abortusdemonstranten. Dat was in eerste instantie de insteek. Ik moet hier iets aan doen, dacht ik. Maar later kwam ik erachter dat het veel belangrijker is dat iemand niet alleen staat in dit proces, en dat dit veel voor mensen kan betekenen. 

Hoe zit het met de anti-abortusdemonstranten in Rotterdam?
In Rotterdam is het meestal één persoon of een gezinnetje dat er staat met hetzelfde busje, misschien twee keer per week een dagdeel. Voor zover ik weet heeft gelukkig niemand van de abortusbuddy’s nog een aanvaring met ze gehad. Dat komt denk ik omdat het zo groot in het nieuws is geweest dat we naar Rotterdam kwamen. Voordat ik naar mijn afspraak ga, fiets ik wel altijd even langs de abortuskliniek om te kijken of ze er staan. Dan weet ik in elk geval waarop ik mezelf, en de persoon met wie ik meeloop, moet voorbereiden. 

Hoe zijn jullie op zo’n aanvaring voorbereid?
We hebben een aantal trainingen gehad waar professionele acteurs demonstranten naspeelden. We gingen experimenteren: waarmee geef je demonstranten een opening om iets te zeggen of dichterbij te komen? We hebben geleerd dat het altijd beter is kalm te blijven en om te zeggen: oké, je komt nu te dichtbij, ik wil dat je afstand neemt, en dat je dan gewoon doorloopt. Er waren ook abortusartsen, kliniekmedewerkers en gynaecologen aanwezig, die ons onder andere leerden over hoe je neutraal blijft tegenover de persoon met wie je meeloopt. Dat zijn we ook verplicht, om altijd neutraal te blijven.

Het lijkt me lastig kalm blijven als zo’n demonstrant opeens op je afkomt.
Ik merkte tijdens die trainingen dat ik er heel erg opgefokt van raakte als zo’n acteur-demonstrant begon te roepen. Mijn hele lichaam wilde de discussie aangaan. Het is belangrijk om dit van tevoren goed te checken bij mezelf, dacht ik toen, want die emoties moeten aan de kant gezet worden op het moment dat ik iemand veilig naar de kliniek moet brengen. En zo’n dag kan al overlopen van emoties – alleen al de angst, het verdriet of de spanning die de persoon die naar de kliniek gaat ervaart.

Wat moet je doen als een demonstrant vreselijke dingen naar jullie hoofd slingert?
Onverstoorbaar lijken en zijn. Daar zijn allerlei trucjes voor, bijvoorbeeld je armen inhaken om je sterker te voelen met z’n tweeën – wat nu trouwens onmogelijk is door corona. Tijdens de training kon dat geroep behoorlijk intimideren, maar tegelijkertijd voelden we ook allemaal een soort oerkracht naar boven komen, omdat we ons allemaal ontzettend bewust waren van wat we daar deden en voor wie we daar stonden. Je denkt dan: ik wil dat jij zo snel mogelijk naar binnen bent en dat je hier zo min mogelijk van merkt.

Hoe gaat het na de ingreep verder? 
Als ze de kliniek uit komt lopen dan hebben we het er even over, hoe het is gegaan, of ze vond dat de mensen aardig waren. Ik zeg nu de hele tijd ze, maar dat hoeft niet altijd zo te zijn – alle mensen met een baarmoeder kunnen zwanger worden. We hebben ook afspraken met een taxibedrijf, dus als iemand zich lichamelijk niet goed voelt na de ingreep dan kan ik ook een taxi naar huis regelen, of als de spanning hoog zit dan kunnen we nog even wat gaan drinken.

Houd je daarna nog contact?
Dat ligt aan of er nog een vervolgafspraak is na een intake. Afhankelijk van hoelang je zwanger bent, heb je vijf verplichte bedenkdagen. Dat je meeloopt, betekent nog niet dat er een abortus plaats gaat vinden. Dat is nog altijd aan de persoon zelf. Het kan soms ook zijn dat ze willen informeren en daarna denken: nee, ik wil het toch niet. Dat is prima, dan lopen we weer terug. 

Maar als zo’n vervolgafspraak er niet is, dan stopt het contact daar. Vanwege privacy verwijder ik het hele gesprek en het telefoonnummer, maar dan zeg ik wel: ik zal het niet gelijk doen, dus als je nog behoefte voelt om contact te zoeken, is dat geen probleem. Het contact is tot nu toe heel positief. Ze zijn heel dankbaar en zeggen dingen als: ik zou niet weten wat ik moest doen als ik er alleen voor stond. Ik voel wel heel duidelijk waarom ik het doe, op zo’n moment. 

Zijn de klinieken eigenlijk blij met jullie?
In mijn ervaring krijgen we alleen maar hulde van de abortusartsen, omdat ze het belangrijk en goed vinden wat we doen, maar ook omdat ze het prettig vinden dat wij ons er voor de rest buiten houden – dat we het echt aan hen laten. Sommige andere organisaties sturen iemand mee de behandelkamer in. Dat wordt door de artsen niet echt gewaardeerd. 

Heeft de crisis invloed gehad op het project?
We hebben in het begin redelijk wat aanvragen gehad, maar de coronacrisis heeft, denk ik, best wat invloed gehad op de aantallen met wie we zijn meegelopen. We mogen de kliniek niet meer in, dus aanvragen werden afgezegd omdat sommige mensen zich schuldig voelden dat ik dan buiten moest wachten. Dat is totaal de omgekeerde wereld, natuurlijk. Toch is dat soms positief geweest, omdat ze dan uiteindelijk besloten een vriendin in vertrouwen te nemen. 

Hoe vind je het gaan met het recht op een veilige abortus in Nederland?
Ik merkte dat ik er, voor de lancering van de abortusbuddy’s, niet zo mee bezig was als de discussie oplaaide, omdat ik dacht: wij hebben dit recht in Nederland en dat gaat echt niet meer veranderen. Ik had besloten, in mijn hoofd, dat het onzin is dat mensen tegen abortus zijn. Maar nu kan ik daar echt wel onrustig van worden, alleen al als je kijkt naar de tienduizend mensen die op de jaarlijkse pro-life demonstratie Mars voor het Leven afkomen. Eigenlijk ben ik er nog steeds een beetje overweldigd door, omdat het gewoon niet rijmt in mijn hoofd dat dat ook in hier aan de hand is. 

Moeten we ons zorgen maken?
Laat ik het zo zeggen: ik denk niet dat het meevalt en dat het iets is waar we lichtzinnig over moeten denken. De anti-abortuslobby is groot in Nederland, en politici en politieke partijen in Nederland spreken zich uit of hebben bezwaren tegen abortus, Baudet vorig jaar nog. In het buitenland worden abortuswetten steeds meer ingeperkt, bijvoorbeeld door Trump in de Verenigde Staten en onlangs in Polen. Ik ben best wel activistisch, maar ik probeer hier ook een beetje afstand van te houden als abortusbuddy – ik wil er voor mensen die abortus willen doen vooral als maatje en mens zijn.

Dankjewel Famke!

* Aanvulling 27 januari 2022: De Bovengrondse is per 1 januari 2022 overgegaan in de nieuwe stichting Samen naar de Kliniek.