Hypochondrie is veel meer dan de angst om ziek te worden

Laten we het hebben over angst, gezondheid en waarom sommige mensen ooit hebben besloten dat het verstandig is om achter je computer te gaan zitten om symptomen te googelen. Laten we het hebben over de talloze avonden die je hebt doorgebracht met het vervelen van je vrienden door eindeloos te zeuren over allerlei zelfdiagnoses die je van het internet hebt geplukt. Kortom, laten we het hebben over hypochondrie.

We leven in een wereld waar bepaalde woorden en begrippen dagelijks worden gebruikt, ondanks het feit dat de meeste mensen helemaal niet de medische achtergrond hebben om daar kaas van te maken. We koppelen symptomen achteloos aan ziektes en proberen oplossingen en behandelingen te bedenken zonder professionals in te schakelen. We vertellen onszelf en anderen verhalen over ons lichaam, onze gezondheid en wat er allemaal mis met ons is.

Het zijn precies dat soort bezorgdheden die ertoe kunnen leiden dat je als hypochonder kan worden bestempeld. Maar wat is hypochondrie precies? Wat zijn de symptomen en wat kunnen we er eventueel aan doen? We vroegen het aan Santiago Levín, voorzitter van de Vereniging van Argentijnse Psychiaters (AAP). 

VICE: Wat betekent hypochondrie precies?

Santiago Levín: De betekenis van technische medische termen kan veranderen door ons dagelijks taalgebruik. Denk bijvoorbeeld aan OCD, de obsessief-compulsieve stoornis. Vaak hoor je mensen zichzelf bestempelen als iemand met OCD, terwijl ze in werkelijkheid gewoon een paar tics hebben of gedragingen die zich zo nu en dan herhalen.

In strikte zin is hypochondrie niet alleen een beetje bezorgdheid over je gezondheid. Ook is het niet de angst om een ernstige ziekte te krijgen. En ook als je je midden in een pandemie zorgen maakt over je gezondheid, valt dat niet onder hypochondrie. Het is volledig normaal dat je je op dit moment zorgen maakt over je gezondheid.

Echte hypochondrie komt veel minder vaak voor dan de angsten hierboven. Het is een echte psychische aandoening die in verschillende vormen kan voorkomen. Het kan onderdeel zijn van een depressie, van een persoonlijkheidsstoornis en van een psychose. In milde vorm kan het ook een normale reactie zijn op wat je allemaal meemaakt. Ik wil daarentegen wel benadrukken dat het nooit een goed idee is om het dagelijks leven te pathologiseren – oftewel, dat je normale, gewone ervaringen gaat beschouwen als pathologisch of ziekelijk. 

Hoe kom je erachter of je echte hypochondrie hebt?

Dan lijd je waarschijnlijk voortdurend. Je zult veel last hebben van angsten en bijbehorende depressies. Ook zal je het idee dat je ziek bent niet kunnen loslaten. Iemand die daadwerkelijk hypochonder is, raadpleegt voortdurend deskundigen, maar vindt nooit ofte nimmer het antwoord waarnaar hij of zij op zoek is. Het feit dat iemand hypochonder is, betekent echter niet dat diegene niet lichamelijk ziek kan worden. Die zaken sluiten elkaar niet uit.

Kan je het onder controle krijgen of laten behandelen?

Ja, maar de behandeling zal afhangen van de specifieke diagnose, wat wil zeggen: de oorsprong en ernst van het hypochondrische symptoom. Als het bijvoorbeeld binnen de context van een depressie valt, zullen we die depressie behandelen. De behandeling bestaat normaal gesproken uit een psychotherapeutisch aspect en een psychofarmacologisch element. De meeste patiënten zullen beter worden als ze zichzelf laten behandelen, maar helaas zijn sommige hypochondrische gevallen zeer moeilijk te behandelen – het is zeldzaam, maar vormt wel een reële uitdaging.

Kan zo’n hypochondrisch symptoom worden uitgelokt door een globale sociale context, zoals die waarin wij op dit moment leven?

Een wereldwijde gezondheidscrisis is natuurlijk voor ons allemaal verontrustend. Als het om geestelijke gezondheid gaat, komt geen enkel deel van de wereld ongeschonden uit de coronapandemie.

Sterker nog, vorig jaar riep António Guterres, de secretaris-generaal van de Verenigde Naties, landen van over de wereld op om meer geld uit te trekken voor geestelijke gezondheid. Hij wil daarmee een wereldwijde stortvloed aan geestelijke gezondheidscrises afwenden.

Er zijn natuurlijk ook mensen die baat hebben gehad bij de pandemie, althans vanuit het oogpunt van geestelijke gezondheid. Voor degenen die het moeilijk vinden om andere mensen te ontmoeten of gewoonweg bij anderen in de buurt te zijn, zijn de maatregelen die sinds begin 2020 overal ter wereld zijn ingevoerd, waarschijnlijk wel fijn geweest. Maar dat is slechts een zeer kleine groep. De meeste mensen hebben geleden en lijden nog steeds onder de gezondheidsramp die ons leven – zowel individueel als collectief –ingrijpend heeft veranderd. Daaronder vallen ook alle mensen die lijden aan ziektes die gepaard gaan met hypochondrische symptomen.

Heb je adviezen voor mensen die hun hypochondrie willen aanpakken?

Mijn advies is eenvoudig: als wat er met je gebeurt je echt zorgen baart, je echt verdriet bezorgt, je ’s nachts uit je slaap houdt en je levenskwaliteit actief vermindert, is het moment aangebroken om hulp te zoeken bij een professional.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE en Español.
Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.