Gisteren lanceerde het ontwerpersduo Arvid en Marie het Bestiary of Autonomous Machines: een online archief vol ideeën voor autonome robots. De robots zijn het resultaat van workshops die de twee over de hele wereld geven voor allerlei verschillende groepen mensen, die de opdracht kregen: bedenk een autonome robot. Wij gingen langs om te kijken hoe zo’n workshop in zijn werk gaat.
Arvid (studeerde industrieel ontwerp aan de TU Eindhoven) en Marie (studeerde aan de Design Academy Eindhoven) zien het als hun missie om wat meer empathie te kweken voor machines, omdat we ze nu vaak erg slecht begrijpen, terwijl we wel met ze samenleven. Deze week schreef het AD nog dat zelfrijdende auto’s net als mensen – bij gebrek aan een beter woord – een rijbewijs moeten halen. En ook toen Arvid en Marie zelf hun robot SAM gingen ontwerpen liepen ze tegen onbegrip aan. SAM, de frisdrankrobot is een zelfstandige economische unit: hij kweekt en verkoopt kombucha en verdient daar zelf geld mee. Daarmee betaalt hij zijn onderdelen af aan zijn makers, en huurt hij een monteur in als dat nodig is. “Maar toen we gingen proberen een zelfstandig staatsburger te maken van de robot kregen we te horen dat-ie eerst achttien jaar moest worden.”
Videos by VICE
Niet iedereen houdt zich dagelijks met robots bezig, maar juist daarom komen er allerlei verrassende plannen uit de workshops die Arvid en Marie geven. Volgens Marie zijn vooral de verschillen tussen de groepen waarmee ze werken interessant. “We hebben kinderen tussen de 8 en 12 deze workshop laten doen. Die waren heel geëngageerd en praktisch. Ze wilden een robot maken die de plasticsoep oploste.” Later werkten ze met scholieren, die veel radicaler waren. “Ze bedachten de walvisjagerjager, een robot die walvisjagers lokt en hun schepen laat zinken.”
Studenten van de Fontys Hogeschool bedachten G.O.D. een soort computervirus dat over het internet zwerft en in data handelt, waardoor hij van alles over ons weet maar wij niks over hem. En toen Arvid en Marie de workshop deden met studenten uit Istanbul, was er veel meer discussie over robots die banen inpikken, omdat er in Turkije meer ongeschoolde banen zijn. Marie: “Door die workshops overal te doen, hebben we een soort crowdsourced research en zitten we niet alleen maar in ons eigen hoekje.”
Het archief zit niet alleen vol met fictieve futuristische robots. Want er zijn nu ook al allerlei bedrijven die gebruik maken van autonome robots. Amazon gebruikt bijvoorbeeld vorkheftruck-robots om hun magazijn te automatiseren. Marie: “Je vraagt om de blauwe broek, en dan gaan die machines voor je aan de slag.” Maar er zijn ook minder alledaagse voorbeelden: Sofia, de menselijke robot die grappen kan maken en filosofische discussies kan voeren. Kruisraketten die via gps zelf hun slachtoffer kunnen vinden. En Curiosity, de marsrobot, rijdt hele dagen in zijn eentje rond over de rode planeet. “Curiosity is waarschijnlijk de meest autonome robot die we kennen,” zegt Arvid. “Hij heeft per dag maar acht minuten radiocontact met mensen. Hij maakt zelf foto’s en verzamelt en analyseert bodemmonsters.”
De workshop van vandaag wordt gehouden aan de universiteit van Wageningen, waar Arvid en Marie een residentie hebben. Er doen onderzoekers mee die zich bezighouden met dingen als genetische modificatie voor medische doeleinden. Marie hoopt het hier te kunnen hebben over de filosofische vraag wat leven is. Daar hoeft ze weinig moeite voor te doen. Tijdens het voorstelrondje vraagt iemand zich al af: “Zijn we mensen of een verzameling samenwerkende cellen?”
Nadat iedereen zichzelf heeft voorgesteld en wat uitleg gaan we brainstormen. We moeten onze favoriete nieuwe uitvindingen op papiertjes schrijven, en autonome beroepen. Door vervolgens uit die twee stapels papiertjes combinaties te maken ontstaan er dingen als: “drone-priester” en “organoïde prostituee”.
Uiteindelijk moeten we uitvindingen tekenen en presenteren. Een biotechnoloog heeft een robotboom van bioplastic bedacht die bewust is van zijn eigen schoonheid, en dus esthetisch groeit. Er is ook een erg schattige vriendschapsrobot voor eenzame mensen, en iemand heeft een orgel bedacht dat muziek maakt van je DNA. “Welk deel van je DNA?” vraagt één van zijn collega’s, waarna ze in een inhoudelijke discussie schieten waar ik geen hout van begrijp.
“Iedereen had hele lijpe, extreme ideeën, maar de uiteindelijke presentaties waren best wel lief,” zegt Marie achteraf. “Wat ook grappig is, is dat bijna alle robots die mensen bedenken ook nut hebben voor mensen. Dat is ook niet gek want we zijn nu eenmaal gewend op die manier naar de wereld te kijken,” voegt Arvid toe.
Maar het is juist ook belangrijk dat we wat meer met robots mee gaan denken. Hoe meer robots er komen, hoe belangrijker het is dat we vrienden met ze blijven. “Ik vind het echt traumatisch om filmpjes te zien waarin robots mishandeld worden,” zegt Marie. “Die robots hebben natuurlijk geen gevoelens, maar het is gewoon naar om te beseffen dat mensen blijkbaar zo genieten van sadisme.”
Toch begrijpt niet iedereen die robotliefde. “We kregen een keer ruzie met een mensenrechtenactivist, omdat we voor robotrechten zijn. Ze vond dat er wel belangrijkere dingen zijn om ons druk over te maken.” zegt Marie. Maar volgens de ontwerpers zijn robot- en mensenrechten met elkaar verbonden. “Een toekomst waarin robots slaven zijn die al onze nare werkjes opknappen klinkt leuk. Maar dan maken
de eigenaars van die robots dus de dienst uit. Dat zijn meestal de bazen van grote bedrijven, want in je eentje kun je bijvoorbeeld niet een smartphone bouwen. Het is beter om te zorgen dat robots hun eigen eigenaar zijn, en dat we met ze samenwerken. Dan heb je niet het probleem dat een kleine elite de macht heeft over zoiets belangrijks als technologie.”
En dat kan ook prima, want robots hebben over het algemeen minder nare karaktertrekjes dan mensen. “Wij hebben bij onze SAM-robot bijvoorbeeld geen hebzucht ingebouwd, hij wil quitte draaien. Niet per se vanwege ethische overwegingen, maar ook omdat hebzucht moeilijker te programmeren is,” zegt Arvid.
Marie vertelt over een experiment met het schietspel Quake 3. De programmeurs lieten er een heleboel bots in los, die allemaal het doel hadden om te winnen, waarna ze het spel jarenlang lieten draaien. “Toen ze weer keken stond iedereen stil. Dat was de enige manier waarop iedereen kon winnen. Een hele andere logica dan wij als mensen hebben. Die bots waren gebouwd om te domineren, maar ze komen zelf tot een hele andere oplossing.”
Terwijl wij als mensheid superveel moeite doen om een ideale democratie te bereiken, fiksen die schietspel-robots dat vanzelf. Ik heb nu al zin in een toekomst vol autonome robots die lekker hun eigen ding doen. Zelfs een kruisraket is gezellig als hij door niemand op een vijand wordt afgestuurd en lekker pleziertochtjes door de lucht kan maken.
Als jij ook enthousiast bent geworden kun je trouwens hier je ontwerp inleveren voor jouw favoriete toekomstige robot, zodat die opgenomen kan worden op de website. “Een spambot die automatisch robots bedenkt is bijvoorbeeld ook welkom,” aldus Arvid. Doe je best.
