Intieme foto’s van de Japanse queergemeenschap

De 24-jarige Jonas Van der Haegen verbleef in Japan, waar hij onder meer stage liep bij een lhbt-centrum in Osaka en in residentie ging in Tokio. Daar wilde hij onderzoeken of er op een plek waar veel jonge vrouwen geseksualiseerd worden, en veel mannen juist op latere leeftijd nog steeds maagd zijn, nog plek is voor liefde. En hij ging vooral op zoek naar de Japanse queergemeenschap. Door zijn eigen dates vast te leggen creëerde hij een persoonlijk archief, dat resulteerde in het boek Love, fuck & pray.

VICE sprak hem over Japan, de queergemeenschap en welke foto hem het meeste bijbleef.

VICE: Hey Jonas. Waar komt de naam ‘Love Fuck Pray’ vandaan?
Jonas: Ik geef mijn werk graag korte en krachtige namen. ‘Love’ gaat over de ontmoetingen met de mensen die ik vastlegde, ‘fuck’ over de seksueel geladen sfeer die dat soms opleverde en ‘pray’ is een minder letterlijke vertaling, die meer staat voor het Japanse idee van respect. In Japan geloven ze dat alles een ziel bevat, van je eten tot je huis, en dat je daar respect voor moet hebben. Deze drie woorden vind ik ook elementen waar je ons leven goed mee kan samenvatten.

Je werk gaat over de queergemeenschap in Japan. Je liep zelf stage bij dista, een lhbt-centrum. Wat voor functie had dat centrum? 
We organiseerden er voornamelijk evenementen om de gemeenschap samen te brengen. Het was geen opvangcentrum, maar eerder een plaats waar ze een hechte community konden opbouwen – in Japan leven veel mensen geïsoleerd. Tijdens mijn stage waren ze bezig om een tentoonstelling op te zetten over de Japanse drag-geschiedenis, die zou in Kyoto getoond worden. Ze organiseren ook picnics, avondcursussen Engels, etentjes en lezingen, onder andere over HIV-preventie.

Hoe was de sfeer daar?
Je kan het wel vergelijken met de queergemeenschappen van hier. Er is veel humor. Japanners zijn vaak gereserveerder dan wij, maar als ze eenmaal het beest kunnen uithangen, dan doen ze dat ook wel.

De werkethiek in Japan ligt over het algemeen heel hoog, en er heerst veel hiërarchie. Maar daar heb ik in het centrum niets van gemerkt. Daar was de sfeer heel gemoedelijk en was iedereen gelijk. De meeste mensen waren ook vrijwilligers, dus er was geen gespannen werksfeer.

Wie is die dragqueen?
Ik leerde hem kennen in het centrum. Zijn benen zijn verlamd, waardoor hij in een rolstoel zit. Maar dat weerhoudt hem er niet van om shows te doen. Ik liet zijn rolstoel weg uit de foto omdat het in mijn serie draait om het queer zijn. De rolstoel maakt wel deel uit van zijn identiteit, maar in de foto zou het heel dominant aanwezig zijn en datgene waar hij het meest trots op is overschaduwen: zijn drag.Het is de eerste foto in het boek waarop het model recht in de camera kijkt. Ik vind hem een mooie representatie van Japanse queers.

Hoe staat Japan ervoor op het vlak van lhbt-rechten?
In Japan hebben lhbt-personen veel minder rechten dan in België. Het homohuwelijk is er nog steeds illegaal, ziekenhuizen kunnen je weigeren als je hiv-positief bent en de PrEP-pil kost zo’n 2000 euro per maand – preventie is dus onbetaalbaar. Ook kan je op allerlei plekken geweigerd worden als je een trans persoon bent, dus op dat vlak staan ze nog ver achter. Zelf ben ik eens samen met een vriend geweigerd in een photobooth, omdat we homoseksueel waren. De reden was dat ze bang waren dat we ruzie zouden maken over de foto’s, en ze geen zin hadden in twee vechtende mannen. Lhbt’ers zijn vaak ook niet welkom in de befaamde love hotels van Japan. Ze blijven op zich wel vriendelijk tegen je, maar er is meestal een homofoob of transfoob ondertoontje.

Voelde je je veilig op straat?
Ja. Je zal je in Japan veel minder fysiek of verbaal bedreigd voelen. Er is veel meer vrijheid om jezelf te uiten, ook qua kleding. Als je in België als man in een rok rondloopt, krijg je al snel blikken of opmerkingen, maar in Japan niet. Dat komt ook doordat in Japan respect heel centraal staat. Dat merk je aan het onderhoud van het openbaar vervoer, maar ook aan hoe mensen met je omgaan. 

Het belang dat Japanners aan respect hechten, wordt echter ook misbruikt. Als je trans- of homoseksueel bent, wordt dat gezien alsof je geen respect hebt voor je familie. Daarom praten veel jongens uit het centrum niet over hun seksualiteit met hun ouders. Al zijn de ouders in Tokio meestal wat progressiever dan op het platteland, en moedigden ze hun kinderen meer aan om zichzelf te zijn. Maar dat verschil zie je op wel meer plekken.

De jongens die niet met hun ouders over hun seksualiteit spraken, waren niet per se bang dat ze uit hun familie verstoten zouden worden. Het onderwerp doodzwijgen was ook een vorm van respect – ze zouden hun ouders geen kleinkinderen geven, en wilden ze daar niet mee kwetsen.

Heeft Japan veranderd hoe je naar thema’s als identiteit, seksualiteit en gender kijkt? 
Mijn persoonlijke kijk is er niet door veranderd, maar ik heb wel verschillen met België gemerkt, ook omdat ik de Japanse gayscene bekeek vanuit een Europese bril. Het aangename van Japan is dat de grens tussen vrouwelijkheid en mannelijkheid veel dunner is. Jongens experimenteren bijvoorbeeld meer met hun haar en lakken hun nagels – bij de opvoeding wordt er ook veel minder nadruk gelegd op deze verschillen. Dat is hier in België heel anders. Hoewel mijn generatie daar wel mee durft te experimenteren, staat Japan al een stap verder qua vrijheid van zelfexpressie. Toxic masculinity is ook veel minder aanwezig.

Heb je al je modellen bij het centrum ontmoet?
Veel wel, maar ik leerde ze ook op queerfeestjes kennen. De meeste modellen ontmoette ik via-via, of online via dating-apps. Het waren meestal mijn eigen dates.

Welke foto van de reeks is je het meeste bijgebleven?
Die van de jongen met rode lippenstift, die ik met flits nam. Ik leerde hem kennen via iemand van het centrum. Ik vind de kleuren in het beeld heel mooi, met zijn blouse en uitgelopen lippenstift. Het roept ook allerlei vragen op, zoals over zijn genderuiting, of waarom zijn lippenstift is uitgelopen. Dit beeld is iets harder dan de andere, die vaak wat romantischer zijn. De blik in zijn ogen is erg direct.

Hoe heb je de foto’s genomen?
Aan het begin ging ik spontaan te werk: dan vroeg ik iemand op date en zei ik dat ik op een gegeven moment een portret zou nemen. Wanneer bedacht ik dan ter plekke. Soms trokken we er ook overdag op uit, en gingen we bijvoorbeeld naar de zee. Daar ontstonden nonchalantere beelden uit. De ontmoetingen hadden ook elk hun eigen sfeer: de ene keer was het vooral vriendschappelijk, de andere minder. Soms ging het ook heel vluchtig, zoals bijvoorbeeld de zwart-witte bondagefoto’s. Die schoot ik in minder dan een minuut.

Waar komt je interesse voor bondage vandaan?
Ik ben er al langer door gefascineerd. Ik heb in Japan ook een basiscursus bondage gevolgd. Het heeft een bepaalde schoonheid. Het vertrouwen dat je iemand geeft vind ik iets heel moois en romantisch hebben. Wanneer je je vrijheid aan iemand kunt geven, getuigt dit van een sterke vertrouwensband.

Mijn serie gaat over de beleving van seksualiteit, en dat bestaat voor mij niet alleen uit dromerig wakker worden naast elkaar. Ik vind dat bdsm net zo goed deel uitmaakt van de zoektocht naar seksualiteit.

Meer werk van Jonas Van der Haegen kan je vinden op zijn website en Instagram.

Bekijk meer VICE fotoreeksen van Belgische fotografen. Ben je of ken je zelf een getalenteerde fotograaf? Stuur ons dan een mailtje: beinfo@vice.com

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.