Sophie* (28) had een slecht gevoel in haar onderbuik. Haar vriend Maarten* (38), met wie ze net had afgesproken dat ze even afstand van elkaar zouden nemen, was alleen thuis. Hij worstelde al jaren met depressieve gevoelens, en zei wel eens dat het leven voor hem eigenlijk niet meer hoefde. Toen Sophie ongerust zijn huis binnenging, trof ze Maarten daar aan – hij had zichzelf in levensgevaar gebracht. Gelukkig kon hij op tijd geholpen worden door de hulpdiensten. Maarten zegt dat het niet zijn bedoeling was om zelfmoord te plegen. Maar omdat hij erg nonchalant met zijn leven en gezondheid omging, was Sophie daarvoor wel op haar hoede geweest. Voor hen allebei is de herinnering aan die bewuste dag traumatiserend.
Advertentie
Het is moeilijk om concrete cijfers te vinden over pogingen tot zelfdoding in Nederland, aangezien lang niet iedereen openlijk praat over suïcidale gedachten en niet elke poging wordt geregistreerd. Wat we wel kunnen zeggen: uit onderzoek uit 2017 blijkt dat ieder jaar ongeveer 100.000 volwassenen in Nederland een suïcidepoging doen. Gemiddeld beëindigen vijf mensen per dag in Nederland hun leven. Het spreekt voor zich dat het heel zwaar is om met zelfmoordgedachten te kampen. Maar ook als het je partner is die daarmee worstelt, is dat zacht gezegd ontzettend taai. Hoe kan je een suïcidale partner het best steunen? Hoe begin je een gesprek over zo’n gevoelig onderwerp? En hoe zorg je ervoor dat je er niet zelf aan onderdoor gaat?Volgens Lidewy Hendriks, psycholoog bij MIND Korrelatie, is de gouden regel dat je goed voor jezelf blijft zorgen wanneer je partner depressief en/of suïcidaal is. “Het is namelijk ook voor jou als partner een erg zware situatie,” vertelt ze aan VICE. Voor Hendriks is het heel belangrijk om te benadrukken dat de depressie van je partner niet jouw verantwoordelijkheid is, wat er ook gebeurt. Je kunt wel helpen, maar je kunt het niet verhelpen. Je bent niet verantwoordelijk voor de keuzes die je partner maakt. “Een relatie is niet bedoeld als manier om iemand ervan te weerhouden diens leven te beëindigen. Een relatie gebaseerd op afhankelijkheid is niet gezond,” aldus Hendriks. Dit herkent Sophie. Zij woonde jarenlang samen met Maarten, tot ze vorig jaar besloten om weer apart van elkaar te gaan wonen. “Maarten heeft veel persoonlijkheidsproblemen,” vertelt ze aan VICE. Dat uitte zich op verschillende manieren: een carrière die moeilijk van de grond kwam, ontevredenheid over het leven en een jarenlange depressie. “Het leek hem op een gegeven moment niet veel meer te kunnen schelen of hij nog leefde of niet,” zegt Sophie.
Waar ligt je verantwoordelijkheid?
Advertentie
Schuldgevoelens
Frustraties en sabotage
Advertentie
Activeren en structureren
Goed communiceren
Advertentie
Volgens Sophie helpt het om je partner advies te geven vanuit jezelf. Je kunt dan iets zeggen als: voor mij werkte dit heel goed, zou jij dat ook eens willen proberen? “En als hij iets vertelt, geef ik soms een samenvatting om te laten zien dat ik hem daadwerkelijk heb begrepen,” vertelt Sophie. “Ik heb ook een veel boeken over psychiatrische aandoeningen aangeschaft, zodat ik kan begrijpen wat iemand als hij meemaakt.”Volgens Hendriks is het inderdaad belangrijk dat je erkent wat je partner doormaakt. Want wat in ieder geval niet werkt, is opmerkingen maken als: “maar je hebt het toch hartstikke goed?” Als iemand suïcidaal is, kan diegene de goede dingen van het leven op dat moment niet zien.Sophie vertelt dat Maarten al een tijd geleden hulp heeft gezocht voor zijn psychische problemen. Maar omdat hij verschillende diagnoses door elkaar kreeg werd zijn casus te complex, waardoor hij niet aangenomen werd voor een hulptraject. Na die ene dag waarop Maarten bijna zijn leven verloor, heeft hij wel maandenlang therapie gekregen.Hendriks benadrukt dat het belangrijk is dat je partner hulp zoekt. Blijf dit herhalen, in plaats van de rol van hulpverlener zelf op je te nemen. Voor Sophie blijft dit een groot struikelpunt. “Maarten heeft hard aan zichzelf gewerkt tijdens therapie, maar zodra hij weer thuis kwam begon zijn oude leven weer. Daar heeft hij nu veel moeite mee. Dat hij het uitstelt om hulp te zoeken, kan voor mij soms egoïstisch aanvoelen. Het gaat mij namelijk ook aan. Ik denk dat hij niet beseft dat hij zijn volledige omgeving meesleurt. Ik weet dat het ook dat het voor hem confronterend en eng kan zijn om opnieuw hulp te zoeken.”
Hulp inschakelen
Advertentie
Sophie herkent de gevoelens van Maarten: ook zij heeft onverwerkte trauma’s, waar Maarten haar op zijn beurt mee hielp. Maar inmiddels heeft ze geleerd dat je een ander niet kan redden, en dat je er vooral voor moet zorgen dat je zelf stevig in je schoenen kan staan. “Maarten was echt mijn rots in de branding toen ik veel last had van PTSS, door een situatie in mijn jeugd. Hij heeft hierdoor ook veel voor zijn kiezen gekregen. Hij probeerde mij te redden, maar ging daar zelf aan onder door.”Stel dat je relatie zodanig zwaar wordt dat je helemaal uitgeput raakt. Is het dan verantwoordelijk om die relatie te beëindigen? Als het je niet meer lukt om goed voor jezelf te zorgen, is dat volgens Hendriks een reële mogelijkheid.Ook Sophie overwoog om de relatie met Maarten te beëindigen. “Dat was vooral op de momenten dat het slecht ging met een van ons,” vertelt ze. “Het moeilijke is dat hij er altijd voor me was op momenten dat het slecht met me ging, dan wil je eigenlijk hetzelfde terug doen.” Sophie vertelt dat ze zich op het moment dat Maarten opgenomen was onafhankelijker voelde, maar dat ze hem tegelijkertijd ook erg miste. Voor haar was dat een teken dat ze voor hem wilde blijven vechten. “Ook Maarten heeft onze relatie meer leren waarderen,” vertelt ze. “We zijn het voorzichtig weer gaan opbouwen, maar ik heb hem wel verteld dat dit op voorwaarde is dat hij hulp zoekt. Het is belangrijk dat we allebei aan onszelf blijven werken en hele mensen worden. We moeten een relatie willen omdat we het leuk vinden om samen te zijn, niet omdat we elkaar willen redden.”
De relatie beëindigen
Advertentie