Ook met de nieuwe wet blijft een huis kopen met studieschuld haast onmogelijk

Te lui om te lezen? Beluister hieronder de ingesproken versie.

Een huis kopen om in te wonen was generaties lang iets heel normaals. Door onder meer politiek beleid (zoals de hypotheekrente-aftrek) en daardoor almaar stijgende huizenprijzen is een eigen huis hebben voor onze generatie helemaal niet meer vanzelfsprekend. Als je al een huis kan vinden, staat bovendien je studieschuld vaak tussen jou en een hypotheek in. Maar deze week leek er even goed nieuws te zijn. Minister van Financiën, Wopke Hoekstra, kwam afgelopen weekend met een nieuw wetsvoorstel, zo schreef het Financieele Dagblad. Hoekstra stelt voor om de studieschuld vanaf 2021 minder zwaar te laten meetellen bij het aanvragen van een hypotheek. Hierdoor wordt het bedrag dat je kunt lenen voor de aankoop van een huis hoger. Hoeveel hoger hangt af van de hoogte van je studieschuld.

De gemiddelde studieschuld ligt op dit moment rond de 15.000 euro, aldus DUO. Vanaf de invoering van het leenstelsel in 2015 - en daarmee het droevige afscheid van de stufi - is dat gemiddeld steeds hoger geworden. “Van de studenten die met de invoering van het leenstelsel zijn begonnen met lenen, studeert naar schatting een kwart af met een studieschuld van meer dan 20.000 euro en nog eens een kwart met een schuld van meer dan 40.000 euro. Dat zijn echt astronomische bedragen,” zegt Lyle Muns, voorzitter van de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb). “En daar is de coronacrisis nog niet eens in meegerekend.”

Sinds de coronacrisis zijn veel studenten hun bijbaan verloren of hebben ze hun nulurencontract letterlijk naar nul uren zien gaan. Voor sommigen betekende dit: maximaal lenen bij DUO. Ook lopen studenten vertraging op, bijvoorbeeld de Amsterdamse Geneeskundestudenten die gemiddeld 1,5 jaar moeten wachten voordat ze aan hun co-schappen kunnen beginnen. De LSVb herkent dit probleem. ”Na lang duwen en trekken hebben we ervoor gezorgd dat studenten die in hun laatste jaar zitten van hun wo-master of hbo-bachelor, compensatie kunnen krijgen als ze studievertraging oplopen”, zegt Lyle. “Maar dat geldt alleen voor hun collegegeld en aanvullende beurs, niet voor de rest van de lening. En andere studenten krijgen helemaal geen compensatie.”

Maar wacht eens even, er zou toch niet naar je studieschuld gekeken worden bij een hypotheekaanvraag? Bij de invoering van het leenstelsel in 2015 beloofde toenmalig minister van Onderwijs, Jet Bussemaker, namens de regering VVD/PvdA dat het leenstelsel een toekomstige hypotheek niet in de weg zou zitten. “Toen werd gezegd dat de studieschuld überhaupt niet zou meetellen. Dat blijkt nu dus wel zo te zijn”, zegt Lyle.

Jaap Koelewijn, hoogleraar Ondernemersfinanciering aan de Universiteit Nyenrode: “Dat is flauwekul. Die schuld heb je, en dan kun je zeggen ‘die reken je niet mee’, maar wie lost ‘m dan af? Banken kunnen zeggen: mensen met een goede opleiding hebben meer afloscapaciteit. Maar linksom of rechtsom moet je ‘m aflossen.” Je zou je studieschuld kunnen verzwijgen, maar het wordt steeds makkelijker voor hypotheekverstrekkers om deze op te vragen bij DUO.

Op dit moment wordt je studieschuld meegenomen in de berekening van de hoogte van je hypotheek. Dat gaat volgens een bepaalde wegingsfactor. Op advies van Nibud stelt Hoekstra nu voor om die wegingsfactor flexibel te maken en te koppelen aan de rente van je studielening - die op dit moment nagenoeg nul is. Stel: je hebt een studieschuld van 10.000 euro en de hypotheekrente is 1 à 2 procent, dan kun je onder de nieuwe wet zo’n 3000 euro extra lenen. Ligt je studieschuld rond de 25.000 euro dan scheelt het 7000 à 8000 euro, aldus minister Ollongren in een Kamerbrief begin deze maand.

Met de huidige huizenprijzen schiet je hier alleen nog niet zoveel mee op. “Als je een appartement wil kopen voor twee ton, wat niet ongebruikelijk is in de grote steden, heb je daar dus helemaal niks aan”, zegt professor Koelewijn. Voor twee ton kun je in Amsterdam trouwens niet veel meer dan een bezemkast van 28 m2 op je naam zetten. De gemiddelde prijs van een koopwoning ligt op dit moment rond de 300.000 euro. Binnen de randstad leg je eerder vier of zelfs vijf ton neer voor plek om te wonen.

Wil je een huis kopen samen met je partner, dan heb je wel een voordeel. Hoekstra stelt namelijk ook voor om het ‘tweede inkomen’ - van degene die het minst verdient - zwaarder te laten meetellen bij de hypotheekaanvraag. Eerst was dat 80, en in dit voorstel 90 procent. “Als je met z’n tweeën bent heb je wat meer mogelijkheden”, geeft Koelewijn toe. Maar: “Wanneer je de leenmogelijkheid verruimt, is het effect dat de huizenprijzen gaan stijgen.” Hoe meer mensen kunnen - en willen - betalen voor een huis, hoe hoger de huizenprijzen worden.

Bovendien moet je, om een huis te kunnen kopen, vaak al een behoorlijk startbedrag inleggen. Ouders kunnen kinderen tot een ton belastingvrij schenken bij de aankoop van een huis. Sinds een verruiming van deze wet in 2017 is het aantal schenkingen verdubbeld. Vaak wordt deze ‘jubelton’ gebruikt om over te bieden en drijft het zo de huizenprijzen op. Koelewijn: “Dat systeem van jubeltonnen werkt heel discriminerend tegenover mensen uit een lagere sociaal-economische klasse en zeer bevorderend voor mensen die al uit een rijk milieu komen”. Met andere woorden: als je geen rijke ouders hebt, heb je pech gehad.

Er mag dan wel meer ruimte zijn om een hypotheek af te sluiten, uiteindelijk is dat alsnog een lening die afbetaald moet worden. En dan moet je je studieschuld ook nog aflossen. “Je kunt het wel minder mee laten tellen, maar als je studieschuld enorm hoog is dan ben je alsnog ver van huis”, zegt Lyle. “Het echte probleem dat aangepakt moet worden is die studieschuld.“

“Jonge starters op de woningmarkt zijn onder de huidige omstandigheden totaal kansloos”, concludeert Koelewijn. “En jullie krijgen ook nog eens allemaal hopeloze flexcontracten, tijdelijke aanstellingen en lage startsalarissen.”

Niet te vroeg juichen dus. Dat je studieschuld minder zwaar meetelt bij het afsluiten van een hypotheek betekent nog niet dat je nu ineens wel een huis kan kopen. Tenzij je ouders nog ergens een ton voor je hebben liggen. Of je altijd al hebt gedroomd van wonen in het Noord-Oostelijkste puntje van Nederland.

Of de wetswijziging in januari van kracht gaat, wordt later dit jaar bekend.