Studenten vertellen hoe het leenstelsel hun bestaan aangevreten heeft

Afgelopen zaterdag vond het Compensatieprotest plaats op het Museumplein in Amsterdam. Studenten die onder het leenstelsel vallen of vielen, demonstreerden voor een eerlijke compensatie voor het feit dat zij geen basisbeurs hebben ontvangen. Het protest werd georganiseerd door FNV Young & United en de Landelijke Studentenvakbond (LSVb). 

“De basisbeurs zelf zou zo’n 14.000 euro zijn geweest. De huidige compensatie van duizend euro tot tweeduizend euro doet geen recht aan de situatie van de studenten, die vaak torenhoge schulden hebben opgebouwd,” stelt Ama Boahene, voorzitter van de LSVb. 

“Het creëert ongelijkheid. Je hebt nu een relatief kleine groep mensen die minder geld hebben gekregen dan de mensen die voor en na hen zijn gaan studeren. Hierdoor is er een tussengeneratie met hogere schulden ontstaan. Daarom pleiten wij voor een eerlijke compensatie.”

VICE was zaterdag bij de demonstratie en vroeg aan studenten hoe hun studententijd, en het leven daarna, door het leenstelsel is geraakt.

Het jaar dat ik ging studeren werd het leenstelsel ingesteld. Het heeft erg veel druk op mijn studietijd gelegd. Ik wilde snel afstuderen, zodat mijn schuld niet te hoog werd, maar ik moest ook werken naast mijn studie, zodat ik niet teveel bij hoefde te lenen. En dat leidt dan weer tot studievertraging. Die balans is erg lastig te vinden.

Met mijn studie, sociologie, kan het moeilijk zijn om snel aan een baan te komen. Dus ik maak me nu al zorgen over het terugbetalen van mijn studieschuld. Ik zit in het laatste jaar van mijn bachelor en het heeft ook veel impact op de keuze van mijn master: hoe kies ik een master waarmee ik een goede baan kan krijgen, zodat ik de schuld kan gaan aflossen? 

Ik zie het bij vrienden ook, sommigen moeten maximaal bijlenen. Dat geeft veel stress, ik ken mensen die hierdoor zelfs in een burn-out terecht zijn gekomen. En de afgelopen jaren heeft onze studententijd nog eens extra onder de coronacrisis geleden, dus we hebben niet eens normaal kunnen studeren. De huidige compensatie is gewoon niet voldoende. 

Ik studeer social work. Die studie neemt zoveel tijd in beslag, dat het me eigenlijk niet lukt om ernaast te werken. Maar dat betekent dat ik veel moet bijlenen, waardoor ik me continu zorgen maak over geld. Ik ben veel bezig met wat ik wel of niet kan uitgeven, dat speelt al bij de kleinste dingen een rol: kan ik wel een broodje kopen, of is het toch verstandiger van niet? Kan ik wel met mijn vriendinnen mee naar de bioscoop?

Een groot deel van mijn maandelijkse lening ben ik kwijt aan huur. En de huren gaan nog steeds omhoog, de woningmarkt is op het moment ook een chaos voor studenten. Ik betaal nu ruim vierhonderd euro aan huur, dus als ik vijfhonderd euro leen dan heb ik slechts honderd euro over voor al het andere. Dan moet je ook nog collegegeld betalen en dan is het bedrag alweer op. 

Je bent je tijdens je studietijd voortdurend aan het focussen op het beperken van je schuld, je baankansen en of je later wel genoeg gaat verdienen. En als je je studie niet leuk blijkt te vinden, dan heb je niet de vrijheid om nog te veranderen. Je moet het gewoon afmaken, zelfs als je er misschien ongelukkig van wordt, omdat de schuld anders nóg hoger wordt. 

De afgelopen jaren heeft de overheid veel bezuinigd op het onderwijs en dat geld zien we niet terug. Het is naar allerlei andere dingen toegegaan, waar het vaak een stuk minder nodig is. Dus de regering moet nu gewoon even normaal doen en een eerlijke compensatie aanbieden. 

De leefkosten zijn gewoon erg hoog in Nederland. Tijdens mijn studie heb ik, naast mijn lening, ook veel moeten werken. Ik heb verschillende bijbanen gehad, ik ben bijvoorbeeld een tijd pakketbezorger geweest. In een drukke week besteedde ik dan veertig uur aan studie en daarnaast nog zestien tot twintig uur aan werk. Af en toe was die workload van studie en werk dus erg veel. 

Ik heb ICT gestudeerd, richting game development, en ik heb het geluk dat er in mijn sector goede banen te vinden zijn. Hopelijk kan ik mijn schuld daarom snel afbetalen. Ik weet van vrienden bijvoorbeeld dat ze moeite hebben gehad met het afsluiten van een hypotheek, omdat de studieschuld toch wordt meegerekend. Terwijl dat eerst niet de bedoeling was.

Een eerlijke compensatie zou natuurlijk het beste zijn, maar anders zou er in ieder geval voor moeten worden gezorgd dat de schuld na het afstuderen niet in de weg gaat staan. Dus dat het geen impact heeft op de aanvraag van leningen of hypotheken. 

We worden de pechgeneratie genoemd, maar het is gewoon slecht beleid. Ik studeer omdat ik het leuk vind, maar met de huidige werkdruk krijg ik niet de ruimte en de tijd om de onderwerpen die mij interesseren aan te pakken op een manier dat ik er ook echt iets van opsteek. Ik doe twee masters en daarnaast moet ik werken om rond te kunnen komen. In een drukke week ben ik drie volle dagen bezig met werk en ben ik drie dagen op de universiteit. En dan moet ik thuis ook nog eens aan de slag met studie. Een weekend heb ik dan niet. 

Dit was uiteindelijk ook niet vol te houden, ik heb vorig jaar een burn-out en een depressie gehad. Dus ik heb daar enorm onder geleden. Ik heb vakken moeten laten vallen, wat weer voor studievertraging, en dus een hogere studieschuld, heeft gezorgd. En ik ben lang niet de enige op wiens mentale gezondheid het leenstelsel zoveel impact heeft gehad.

Aan die duizend euro heb je eigenlijk niets, de compensatie moet gewoon volwaardig zijn. Maar er moet ook systematische verandering komen. Het moet niet mogelijk zijn dat een student zich diep in de schulden werkt om te kunnen leren en wonen. Het probleem moet daarom vanuit verschillende intersecties bekeken worden, bij deze studieproblemen moet je ook naar de woningproblemen kijken en andersom. De mogelijkheden van onze ouders zijn er voor onze generatie gewoon niet.

Ik ben eerstejaars student, dus ik val voor twee jaar onder het leenstelsel. Ik maak me vooral zorgen om de huizenmarkt, een hypotheek is lastig te krijgen met een studieschuld. En deze compensatie gaat natuurlijk nergens over, ik hoor van mensen om me heen dat een schuld van 40.000 euro niet abnormaal is. Ik heb zelfs 70.000 euro al horen langskomen vandaag.

Het heeft ook impact op je studententijd, je voelt je minder onbezorgd. Als je een dure cocktail afrekent, denk je wel: oh shit.  Ik heb daarom een bijbaan genomen, als theatermedewerker bij de Opera, maar dat kon dankzij de coronamaatregelen weer niet doorgaan. De pandemie maakt de situatie extra moeilijk, het was voor studenten vaak lastig om te werken. Horecawerk was er, dankzij de lockdowns, bijvoorbeeld nauwelijks. Er zijn veel studenten die daarom maximaal moesten gaan lenen. En er zijn ook mensen die helemaal niet zijn gaan studeren dankzij het leenstelsel. 

Natuurlijk kan het kabinet niet alles, maar het gaat ook om politieke wil. En als je ziet dat Shell geen belasting betaalt, vraag je je toch af: Wat vind je nu belangrijker, een multinational of de toekomst van je land? 

Ik vind dat het leenstelsel, vanuit socialistisch perspectief, een grote misdaad van de Nederlandse overheid is. Onderwijs is een mensenrecht en het is een belangrijke investering in de toekomst. Het is niet normaal dat jonge mensen zich hiervoor meteen in de schulden moeten steken en dat ze de eerste twintig jaar van hun werkende leven bezig zijn met het afbetalen van een schuld voor iets wat ze eigenlijk gewoon hadden moeten krijgen.

Ik kom uit Oostenrijk dus ik krijg geen studiefinanciering, ik doe een deeltijdstudie en ik werk ernaast. Maar ik zie dat een groot gedeelte van de samenleving hier last van heeft. Mijn vrienden zijn nu al bang dat ze geen huis kunnen gaan kopen. In Oostenrijk wordt onderwijs gesubsidieerd door de overheid, een semester kost daar maar twintig euro. Daar zou Nederland een voorbeeld aan moeten nemen. 

Iedere individuele schuld zou volledig gecompenseerd moeten worden. De overheid moet de mensen die slachtoffer zijn geweest van een rotsysteem, niet in de steek laten. 

We moeten gewoon de volledige basisbeurs terugkrijgen. Ik heb zelf ook een hoge studieschuld. Zolang de overheid niet met een eerlijke compensatie komt, vind ik dat wij als studenten ook niet met een eerlijke terugbetaling hoeven te komen. Daarom heb ik, samen met Hang Youth, een track gemaakt (IK BETAAL ME STUFI NIET TERUG) en sta ik hier vandaag. 

We worden constant aan de kant gezet. Het enige waar we nog macht over hebben, is het geld op onze eigen bankrekening. Om die reden gaan we actie voeren: als de overheid ons niet op een eerlijke manier gaat compenseren, gaan we met z'n allen wekelijks 1 cent terugbetalen. Want we willen niet meer genaaid worden. Het is belangrijk om te laten zien hoeveel mensen door het leenstelsel zijn getroffen en dat we het niet langer pikken om op deze manier te worden weggezet.