De morning-afterpil werkt minder goed bij dikke lichamen

Disclaimer: de wetenschappers die ik in dit artikel aanhaal, denken nog steeds dat BMI een goede indicator is om lichamen te meten, vereenzelvigen lichaamsomvang met de term ‘obees’ en zijn zeer binair in hun opvattingen over gender. Ik ben het daar niet mee eens.

Ik had nooit gedacht dat ik dit in het openbaar zou zeggen, maar toch denk ik dat het belangrijk is om te doen.

Ik ben drie keer zwanger geweest. Drie keer was het ongewenst. En elke keer had ik een morning-afterpil geslikt. Ik heb geen probleem met abortus of schuldgevoelens over mijn keuzes, maar toch vroeg ik me tijdens mijn eerste abortus af of ik niet te weinig gevoelens had. Tijdens mijn tweede abortus ervoer ik alles enigszins traumatisch en tijdens mijn derde vroeg ik me af of ik niet gewoon een gigantische eikel was.

Ik heb nooit lichtzinnig over anticonceptie nagedacht, maar vond het toch raar dat ik drie keer een abortus moest meemaken. Ik stelde mezelf gerust door mijn eigen conclusies te trekken: ik was ofwel supervruchtbaar of ik heb een onbewust verlangen om zwanger te worden. Ik heb er geen moment aan gedacht dat er iets anders aan de hand zou kunnen zijn.

Maar toen keek ik vorig jaar de serie Shrill, die ik je overigens van harte kan aanbevelen. Ik werd in het bijzonder getroffen door een bepaalde scène, waarin een apotheker uitlegt dat een morning-afterpil niet goed werkt als je zwaarder bent dan 75 kilo. Ik stond perplex.

Ik moest op 29-jarige leeftijd, na drie abortussen, via een serie leren dat de morning-afterpil niet echt werkt bij dikke mensen. Ik weeg veel meer dan 75 kilo. Als ik zeg dat deze informatie me razend maakte, is dat een understatement.

Toen ik aan dit artikel begon, wilde ik het eigenlijk hebben over het gebrek aan gedegen onderzoeken. De helft van mijn vrienden zijn arts, maar geen van hen wist me hier iets over te vertellen. Ik heb dus even getwijfeld tussen “Dit kan niet waar zijn, anders zouden dokters het wel weten” en “Het zou niet de eerste keer zijn dat er geen rekening wordt gehouden met vrouwen, dus misschien interesseert het niemand, zelfs dokters niet.”

Ik besloot zelf op onderzoek uit te gaan. Ik speurde naar informatie op sites waar ik normaal gesproken nooit naartoe zou surfen. Ik las bijsluiters, probeerde iets te vinden in een medisch woordenboek en checkte de websites van gezondheidsdiensten. Ik kon helemaal niets vinden over de relatie tussen lichaamsgewicht en de morning-afterpil, behalve één onbevredigend zinnetje: “Hoog lichaamsgewicht of BMI: beperkte, niet-conclusieve gegevens over verminderde werkzaamheid.” Het gold voor twee stoffen: ulipristalacetaat (dat onder andere in EllaOne zit) en levonorgestrel (dat in Postinor, NorLevo, Lévonorgestrel Biogaran zit). 

Uiteindelijk vond ik een artikel in het medische tijdschrift Prescrire van Juliane Berdah, een gynaecoloog en endocrinoloog uit Parijs. Daarin wordt gesuggereerd dat de werkzaamheid van anticonceptiemiddelen afneemt wanneer je BMI toeneemt. Die bewering wordt ondersteund door moeilijk te verkroppen, maar belangrijke cijfers: als je levonorgestrel-acetaat gebruikt, hebben mensen met een BMI van meer dan 26 maar liefst 2,09 keer meer kans om zwanger te worden dan mensen met een zogenaamd ‘normaal’ BMI. En mensen met een BMI van meer dan 35 hebben zo’n 4,41 keer meer kans. Met ulipristal heb je – ten opzichte van een ‘normaal’ BMI – respectievelijk zo’n 0,97 en 2,62 keer meer kans dat je zwanger wordt.

Dus toen ik mijn morning-afterpil met levonorgestrel nam, had ik minstens 4,41 keer meer kans dat die niet zou werken, in vergelijking met een dun persoon.

In een interview met een medisch gynaecoloog hoorde ik dat het Nationaal College van Franse Gynaecologen en Verloskundigen (CNGOF) dezelfde cijfers noemde. En zowel Berdah als het CNGOF had voor dikke mensen een alternatief voor de morning-afterpil: dat je binnen vijf dagen nadat je onbeschermde seks hebt gehad een spiraaltje moet laten zetten. Ik wist genoeg.

Ik wilde weten of meer mensen hier iets over wisten en wendde me tot mijn eigen netwerk. Hoewel dit niet als betrouwbaar onderzoek kan worden gebruikt en met een korrel zout moet worden genomen – ik weet bijvoorbeeld niet of de morning-afterpillen op de juiste manier en op tijd werden ingenomen – stelde ik mijn volgers vragen op mijn Instagramaccount. Ik richtte me specifiek op mensen die 75 kilo of zwaarder zijn, omdat vanaf dat gewicht de werkzaamheid van een morning-afterpil in twijfel wordt getrokken. Er reageerden meer dan zevenhonderd mensen:

• 11 procent is zwanger geworden, ondanks het gebruik van een morning-afterpil. 
• 85 procent zegt niet op de hoogte te zijn van de verminderde werkzaamheid van de morning-afterpil als je meer dan 75 kilo weegt.
• 92 procent zegt dat de de persoon die hen de pil heeft verkocht, niets heeft gezegd over de mogelijke verminderde werkzaamheid van hun morning-afterpil.
• 96 procent zegt dat ze zelfs niet op de hoogte zijn gebracht toen hun zwangerschap werd afgebroken.
• Van de weinigen die wel van deze informatie op de hoogte waren, zei de meerderheid dat ze het hadden geleerd via activisten en social media. Heel weinig mensen waren erachter gekomen door hun arts, gynaecoloog of apotheker.
*

Ik wil absoluut niet de noodklok luiden of beweren dat het een samenzwering is tegen dikke mensen. Ik heb in het verleden veel pech gehad en de morning-afterpil is nog steeds voor 95 procent effectief. Maar er zijn wel enige kanttekeningen bij dat cijfer te zetten. Zo kwam ik er bijvoorbeeld achter dat mensen met een BMI van meer dan 25 vaak worden uitgesloten van klinisch onderzoek naar anticonceptiemiddelen. Ik heb zelf een BMI van 50,2, maar heb wel gebruik moeten maken van anticonceptiemiddelen, dus waar sta ik in dit hele verhaal?

Dikke mensen die jonger zijn dan dertig melden “vier keer zoveel ongewenste zwangerschappen of abortussen als vrouwen van dezelfde leeftijd met een ‘normaal’ gewicht.” Daarnaast kan een zwangerschap voor zwaarlijvige vrouwen “riskanter” zijn dan voor dunne vrouwen. Met deze feiten in mijn achterhoofd lijkt het me absurd dat deze informatie niet wijdverbreid is. Het is daarnaast echt betreurenswaardig dat er überhaupt zo’n gebrek is aan onderzoek naar dikke mensen. De medische professionals en alle betrokkenen zouden meer informatie over zulke onderwerpen moeten hebben.

Natuurlijk is het ook belangrijk om erop te wijzen dat deze cijfers niet alleen verklaard kunnen worden doordat de morning-afterpil minder effectief werkt bij dikke mensen. Er zijn veel andere factoren. Uit onderzoek van het Franse Instituut voor Gezondheid en Medisch Onderzoek (Iserm) blijkt dat, zelfs als dikke mensen net zo vaak anticonceptiemiddelen gebruiken als anderen, ze acht keer meer kans hebben dat die middelen minder effectief zijn. Je kunt dan bijvoorbeeld denken aan ‘voor het zingen de kerk uit’, oftewel coïtus interruptus (in het onderzoek wordt dit beschouwd als anticonceptiemiddel, net als de pil of het condoom). Uit hetzelfde onderzoek blijkt dat dikke mensen ook minder snel een dokter raadplegen voor advies over anticonceptiemiddelen. De verklaring die daarvoor wordt gegeven is dat “ze meer moeite met hun lichaamsbeeld hebben dan mannen”, wat tot een “bijzondere band met seksualiteit” leidt. En dat verklaart volgens het onderzoek waarom “ze zo weinig hun toevlucht zoeken tot hun arts, voor wie het nodig is dat ze zich uitkleden.”

Ik denk echter dat er in dit hele verhaal een cruciaal element over het hoofd wordt gezien: vetfobie. De brute realiteit is dat er in de medische gemeenschap vetfobie heerst. De maatschappij is vetfobisch, dus het is helaas geen wonder dat artsen dat ook zijn. Het internet staat vol horrorverhalen: vooroordelen over dikke mensen, ongeschikte voorzieningen, geweld, vernedering, infantilisering en soms zelfs verkeerde diagnoses.

Is het vanuit dat oogpunt dan zo gek dat dikke mensen zich niet willen uitkleden voor iemand die ons net vol minachting heeft uitgelegd dat we zelf verantwoordelijk zijn voor wat we doen? Die afkeurend tegen ons zegt dat we wat meer moeten sporten? Is het niet logisch dat dit een reden is waarom veel dikke mensen geen huisartsenpraktijk binnenstappen?

Toch is goede medische zorg noodzakelijk voor iedereen, en gynaecologie is iets wat niet mag worden verwaarloosd. In dit zeer goede artikel legt Michael Hobbes uit dat drie afzonderlijke onderzoeken hebben aangetoond dat dikke vrouwen meer kans hebben om te sterven aan borst- en baarmoederhalskanker dan niet-zwaarlijvige vrouwen. Dat wordt deels toegeschreven aan hun terughoudendheid om naar een dokter te gaan en zich te laten onderzoeken. 

Ik weet dat kwesties die alleen betrekking hebben op vrouwen en genderminderheden pas veel later de aandacht van de medische gemeenschap trokken – de anatomie van de clitoris is bijvoorbeeld pas in 1998 getekend. Ik weet ook dat veel artsen dikke mensen vernederen om hen aan te moedigen om af te vallen. Maar dit gebrek aan geneeskundige interesse naar dikke mensen (wat op zijn beurt het gebrek aan interesse van dikke mensen in de geneeskunde aanwakkert) is niet gemakkelijk geweest. Het herinnert ons eraan in hoeverre we niet dezelfde medische rechten hebben.

Dit gevecht is helaas niet nieuw. In de jaren zeventig kwamen feministen in Boston samen om Our Bodies, Ourselves te schrijven, een bestseller over de gezondheid van cis vrouwen. Nancy Miriam Hawley, een van de vrouwen die het initiatief inspireerde, zei hierover: "We werden niet aangemoedigd om vragen te stellen, maar om te vertrouwen op zogenaamde experts. Het frustreerde ons en maakte ons boos dat we geen inspraak hadden in onze gezondheid. We hadden geen toegang tot de informatie die we nodig hadden, dus besloten we om er zelf naar op zoek te gaan.”

Dit is het boek dat me ertoe heeft aangezet om dit artikel te schrijven. Hoe naïef het misschien ook is, ik hoop dat dit artikel jou in staat stelt om met je arts te praten. Ik hoop dat je nu de informatie bezit die je nodig hebt om de keuzes te maken die voor jou relevant zijn.

Want ik had graag geweten dat de meeste artsen eigenlijk te slecht zijn opgeleid voor deze specifieke gevallen, die eigenlijk niet zo heel specifiek zijn, aangezien het gemiddelde gewicht van Franse vrouwen 63 kilo is en dat van Belgen 66,7 kilo. Ik had graag willen weten dat, bij gebrek aan iets beters, twee morning-afterpillen worden aanbevolen voor dikke mensen en dat ulipristalacetaat duidelijk de voorkeur geniet. Ik had graag willen weten wat er op het spel stond toen ik mijn keuze maakte. Ik had deze ervaringen misschien wel willen vermijden – of me er in ieder geval beter op willen voorbereiden.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.