De activisten die de protestkunst ter ere van George Floyd beschermen

In de weken nadat George Floyd in Minneapolis door een politieagent werd vermoord, werden de houten platen waarmee de ramen waren dichtgetimmerd tijdens de demonstraties ineens een soort canvas. Er kwamen kleurrijke schilderingen op van Floyd, met teksten als ‘Know justice know peace, no justice no peace’ en ‘Black lives matter’. Toen de demonstraties achter de rug waren, werden veel van deze kunstwerken verwijderd.

Er waren ook inwoners die wilden dat deze kunst behouden zou blijven, om Floyd en de demonstraties te kunnen herdenken. Zoals Kenda Zellner-Smith, die in juni 2020 Save The Boards Minneapolis oprichtte, dat tot nu toe meer dan duizend kunstwerken heeft gered van de vuilnisbelt en veilingen. “De houten platen zijn van niemand,” zegt Zellner-Smith. “Ik denk dat veel mensen begrijpen hoe belangrijk ze zijn en de waarde inzien van hoe de kunst gemaakt is, door wie en welke verhalen erachter zitten.”

In de database van Urban Art Mapping George Floyd and Anti-Racist Street Art zijn ook beelden verzameld van de straatkunstwerken. Dit project van de Universiteit van Saint Thomas, dat gerund wordt door academici Todd Lawrence, Heather Shirey en Paul Lorah, is een openbaar archief dat je kunt zien als een soort virtueel museum, waar zowel graffiti als dure muurschilderingen te zien zijn.

De organisatoren willen de kunst beschermen, maar ook dicht bij de mensen houden. Samen met het American Heritage Museum en Memorialize the Movement, een kunstbehoud-initiatief dat samenwerkt met Save the Boards, heeft Zellner-Smith afgelopen week veel van de geredde kunstwerken tentoongesteld.

De database, waarin je meer dan tweeduizend kunstwerken kunt vinden, laat ook de vergankelijkheid van deze kunst zien. “We willen meerdere beelden van de werken, op verschillende momenten, zodat je kunt zien hoe ze door de tijd heen zijn veranderd,” zegt Lawrence. Dat is bijvoorbeeld te zien in de omgeving van de Cup Foods waar George Floyd werd vermoord: af en toe kwamen er nieuwe creaties bij, waarmee het gebied een levende gedenkplaats is geworden. Precies dat wil dit initiatief vastleggen en behouden. “Door de kunst is het een spiritueel knooppunt geworden,” zegt Lawrence.

Het hangt sterk af van de locatie in de stad wat je precies voor kunst ziet, zegt Zellner-Smith. “In overwegend witte wijken zie je vooral kleurrijke werken waar solidariteit en hoop van uitgaat,” zegt ze. “Maar iets verderop bij Lake Street, waar meer mensen van kleur wonen, zie je minder kleurrijke kunst, met berichten die meer zeggen waar het op staat: ‘Doe ons alsjeblieft geen pijn’ of ‘I can’t breathe’. De werken zeggen dus heel veel over onze stad, onze buurten en de mensen die ze gemaakt hebben.”

De kunst heeft zelf ook een verandering meegemaakt. “Toen de moord op George Floyd plaatsvond, zijn er echt dingen veranderd,” zegt kunstenaar Reggie LeFlore. “Voor mij veranderde het – in ieder geval mentaal – wat voor kunst ik wil maken.” Zijn werk bestaat onder meer uit kleurrijke, grote muurschilderingen en portretten met berichten als ‘Black lives matter all year round’.

Hoewel er het afgelopen jaar veel aandacht is geweest voor de demonstraties en zwarte kunstenaars, maakt LeFlore zich zorgen dat die interesse snel af kan nemen. “Ik ben er haast een beetje cynisch over,” zegt hij. “Er blijven maar zwarte mensen vermoord worden door de politie. Ik word bang als ik eraan denk. Wanneer komt het moment dat mensen niet meer over ons schrijven, dat ze niet meer om ons geven?”

Door deze kunst te beschermen, kunnen de activisten hopelijk ook het gevoel van vorige zomer vasthouden. “We laten zien dat deze houten platen een tijdelijke oplossing waren voor een probleem dat niet bij de wortels wordt aangepakt,” zegt Zellner-Smith. “Daar zijn wij het levende bewijs van.”

Ze hoopt ook dat mensen die de werken zien beter snappen waar de Black Lives Matter-beweging precies voor staat. “Afgelopen zomer werd het een soort trend,” zegt ze. “Mensen zetten een zwart vierkantje op Instagram, om zo Black Lives Matter te steunen. Maar daar bleef het vaak bij. Wat doe je nog meer, los van social media?”

Het bewaren van deze planken staat ook voor wat de beweging nu verder gaat doen. “Dit werk is nu gedaan, maar wat gaan we nu doen? Wanneer verandert er echt iets?"

Zellner-Smith is in ieder geval niet van plan om hier op korte termijn mee te stoppen. “We rouwen nog steeds om George. En om Dante. En alle anderen. Dus ik blijf doorgaan met verzamelen.”

“We hadden er niet echt op geanticipeerd dat mensen kunst zouden blijven maken,” zegt Lawrence. Er zijn dan wel minder demonstraties, maar er blijven maar kunstwerken in de stad opduiken. “Ik had nooit verwacht dat we hier een jaar later nog steeds mee bezig zouden zijn en mensen nog steeds kunst zouden plaatsen,” vervolgt hij. “Mensen begrijpen blijkbaar goed hoe machtig dit middel is. Ook laat het zien hoe moeilijk de situatie is: dit is niet zomaar in een paar maandjes opgelost. Het is niet zo dat we op straat demonstreren en alles daarna weer oké is. Het is een continue strijd.”

Doordat de planken behouden blijven – dingen die in eerste instantie helemaal niet bedoeld waren om bewaard te blijven – is de kunst een soort getuige geworden die weigert weg te gaan. “Wie had gedacht dat een hele stad deze planken zou beschilderen, met al die verschillende boodschappen en beelden?” zegt Zellner-Smith. “Ze waren niet bedoeld om beschilderd te worden. Deze creatieve uitspatting is het gevolg van de pijn en trauma’s die onze gemeenschap keer op keer te verduren heeft gekregen.”