We moeten eens dimmen met exotische producten als avocado’s

Als ik een euro zou krijgen voor elke keer dat een chef-kok zegt dat hij alleen maar met seizoensgebonden ingrediënten werkt, zou ik de rest van mijn leven elke avond in een sterrenrestaurant kunnen dineren. De afgelopen jaren is duurzaamheid in veel toprestaurants een belangrijke pijler geworden. De tijd van geïmporteerde kreeften uit Maine en foie gras lijkt voorbij – alles draait nu om lokaal en seizoensgebonden producten. En waar beroemde chef-koks leiden, volgen de anderen.

Die verschuiving is natuurlijk goed voor het milieu. Groenten en fruit van buiten het seizoen worden geteeld in kassen, die veel water en elektriciteit verbruiken. Ook worden ze vaak over lange afstanden vervoerd, wat tot een grote CO2-voetafdruk leidt. Ironisch genoegen behoren etenswaren die we ook wel als ‘superfoods’ kennen, zoals avocado’s, chiazaad en quinoa, vaak tot de ergste boosdoeners.

Eleonora Lano, diëtist en coördinator van het Food and Health-project van Slow Food International, een ngo die traditionele eetculturen beschermt, zegt dat seizoensgebonden producten ook gewoon gezond voor je zijn. “De natuur biedt ons de juiste voedingsstoffen op het moment dat we die nodig hebben,” zegt ze. “In de winter hebben we bijvoorbeeld vitamine C nodig, die je kunt vinden in sinaasappels, kiwi’s en de kruisbloemenfamilie [waar onder andere bloemkool, broccoli en spruitjes tot behoren].” In de zomer hebben onze ogen en huid daarentegen meer last van de zon, en dan kunnen seizoensgebonden producten die rijk zijn aan bètacaroteen bescherming bieden, zoals abrikozen, meloenen en tomaten.

Lokaal geteelde groenten en fruit hebben ook meer voedingswaarde omdat je ze niet meer vanaf de andere kant van de wereld naar jouw supermarkt hoeft te vervoeren. “Het aftellen begint op het moment dat we het fruit uit de boom plukken,” zegt ze. “Vooral bij fruit gaan er veel voedingseigenschappen verloren tijdens het transport – sommige vitamines verdwijnen bijvoorbeeld wanneer de temperatuur verandert.”

Daarom vindt Lano het concept ‘superfoods’ enorme onzin. Het is een label dat vaak op exotische ingrediënten wordt geplakt die uitzonderlijk voedzaam zouden zijn, terwijl dat in werkelijkheid best meevalt. “Veel superfoods hebben een verwoestend effect op het milieu; niet alleen door de manier waarop ze worden vervoerd, maar ook door hoe ze worden geteeld,” zegt ze. Avocado’s worden bijvoorbeeld vaak verslonden door mensen die graag bewust gezond eten, maar hebben een enorme CO2-voetafdruk omdat er veel hulpbronnen en mankracht nodig is om ze te telen, en het zou kunnen leiden tot ontbossing.

“Je kunt makkelijk in al je voedingsbehoeften voorzien door lokale producten te gebruiken,” zegt Lano. “Daar heb je heus geen superfoods voor nodig.” En omdat de meeste superfoods van de andere kant van de wereld komen, worden ze meestal geoogst als ze nog onrijp zijn – oftewel: voordat ze de eigenschappen ontwikkelen waar mensen ze überhaupt voor kopen.

“We eten tegenwoordig het hele jaar door gewoon alles wat we willen, en zijn daar zo aan gewend geraakt dat we zijn vergeten dat vis ook zijn eigen seizoenen heeft,” zegt Paula Barbeito Morandeira, coördinator van de Slow Fish-campagne van stichting Slow Food. Die seizoenen hangen af van de voortplantingscycli van de verschillende vissoorten. We zouden ons daardoor moeten laten leiden, als we tenminste willen dat de visvoorraad niet uitdroogt.

Je zou niet alleen moeten controleren of je seizoensgebonden vis koopt, maar ook waar de vis vandaan komt. “De belangrijkste vragen zijn: wie heeft de vis gevangen, waar is dat gebeurd en hoe is dat gedaan?” zegt Barbeito Morandeira. “Als je vis in de supermarkt koopt kun je gewoon de verpakking lezen, en anders vraag je het aan de visboer.” Soms staat de herkomst van de vis niet expliciet op de verpakking, maar er zou wel altijd een cijfer van de VN-Voedsel- en Landbouworganisatie op moeten staan. Dat zijn de cijfers die deze organisatie hanteert om de wereldwijde visserij mee in te delen: 37 staat bijvoorbeeld voor de Middellandse Zee en 27 voor het noordoostelijk deel van de Atlantische Oceaan.

Door lokale vis te kopen, steun je ook traditionele vissers. “Die worden vaak opgeslokt door de visindustrie en gedwongen om hun vangst tegen oneerlijke prijzen te verkopen,” zegt Barbeito Morandeira. Dat geldt vooral voor arme gemeenschappen in ontwikkelingslanden. Green Peace meldde vorig jaar bijvoorbeeld dat de enorme vloten van Chinese, Turkse, Russische, Koreaanse en Europese bedrijven de West-Afrikaanse wateren al tientallen jaren lang overbevissen, waardoor de lokale visvoorraad opraakt en de voedselzekerheid en broodwinning van miljoenen mensen wordt bedreigd. “We staan toe dat hele kustgemeenschappen verdwijnen,” zegt Barbeito Morandeira. “Het visserijbeleid zou gebaseerd moeten zijn op de behoeften van ecosystemen en gemeenschappen, maar dat is niet het geval. De keten zit erg ingewikkeld in elkaar, en zit vol met onrechtmatigheden.”

Overbevissing is een enorm probleem dat de laatste tijd veel aandacht krijgt. Kweekvis is een van de oplossingen die vaak wordt aangedragen om overbevissing tegen te gaan, maar ook dat is volgens Bareito Morandeira vaak problematisch. Zalm is bijvoorbeeld een van populairste vissoorten ter wereld, maar er is ongeveer vijf kilogram wilde vis aan voer nodig om één kilogram zalm te produceren. Als we meer vissoorten of zeevruchten zouden eten die je met weinig middelen kunt kweken, zoals mosselen, kunnen we misschien voorkomen dat er miljoenen wilde vissen uit de zee verdwijnen.

“De voedselkeuzes die we maken, hebben een verborgen kant,” zegt Lano. “Daar staan we niet vaak bij stil, maar op een dag zullen we de rekening betalen – en die zal hoog zijn ook.”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE Italië.

Volg VICE Nederland ook op Instagram.