Wat bezielt mensen die vastgoedbezit als een statussymbool zien?

“...ik collect m'n huurinkomst, ik heb drie osso's op m'n naam, zeg me, ben ik nu de bom?” vraagt Boef zich af in zijn nummer Tout Est Bon. De rapper is niet de enige die zich dat afvraagt. Woningprijzen breken record na record, een huis kopen is voor starters vrijwel onmogelijk, voor een sociale huurwoning moet je decennialang op een wachtlijst staan en voor huurwoning in de vrije sector betaal je je blauw. Dat vastgoedbezitters de winnaars van deze hele toestand zijn is duidelijk, maar zijn ze wel écht de bom? 

Boef lijkt met zijn vraag blijk van een lichte twijfel te geven, maar sinds Habiba heeft hij het al wel openlijk over zijn plan om zijn geld in “flatten te steken”. Youtuber Kwebbelkop lijkt zelfs ongegeneerd trots. Hij plaatste een video van zijn miljoenenpenthouse in Amsterdam, waarin hij ook een uitgebreide rondleiding geeft langs zijn vastgoedportfolio. Hij bezit onder andere een tankstation en het kantoorpand boven Saskia’s Dierenpaleis in Zwanenburg. Het filmpje leverde hem 700.000 views en overwegend positieve reacties op. Kennelijk vinden sommige mensen vastgoedbezit dus inderdaad stoer. 

Ergens is dat gek, want waarschijnlijk moeten diezelfde mensen elke maand een godsvermogen over maken aan hun huisbaas, die ook een vastgoedbelegger is. Traditioneel zijn huisjesmelkers dan ook niet zo transparant over hun inkomstenbron. Institutionele beleggers als Blackstone en bekende pandjesbazen als Prins Bernhard Junior en Wybren van Haga verschuilen zich liever achter alle andere dingen die ze ook doen, naast het opstrijken van huur (respectievelijk in havermelk investeren, volksheld spelen en autoraces organiseren). Boef en Kwebbelkop lijken ermee weg te komen omdat het vastgoed niet de oorzaak, maar het bewijs van hun succes is. Vastgoed is een wat stoffig, maar ook krachtig statussymbool nu elke halfbakken influencer een Lamborghini kan lenen. 

Toch is het ook weer niet zo dat je altijd zonder weerstand over vastgoed kan praten als je je sporen elders verdiend hebt. Dat merkte voetballer Ryan Babel, die de laatste tijd aan de weg timmert als vastgoedtycoon, rapper en rapper over vastgoed. In een filmpje op TikTok laat hij zien hoe hij dankzij zijn huurders een Rolex kan betalen. Het filmpje was kernachtig, maar viel niet bij iedereen in goede aarde: “Ryan Babel legt in een video het belang van sociale huur uit,” twitterde journalist Remko Theulings cynisch. Quote noemde hem een “pandjespatser”. 

Maar volgens Babel zelf heeft zijn filmpje helemaal niks met patsen te maken. “Iedereen weet dat je niet helemaal de tijd hebt om de diepte in te gaan op TikTok. In een minuut moet je iets creatiefs proberen samen te stellen, en dit was mijn creativiteit: niks meer, niks minder.” Hij zegt dat zijn TikTokje vooral gericht was aan andere voetballers met een interesse in vastgoed. “Veel voetballers hebben hun school niet afgemaakt en hebben zich dus niet in de normale maatschappij ontwikkeld. En dan gaan ze uit het niets opeens veel geld verdienen.” 

Babel benadrukt dat voetballers “financiële intelligentie” nodig hebben, omdat die inkomsten opdrogen als ze te oud worden om op hoog niveau te spelen. “Veel voetballers gaan failliet binnen vijf jaar na hun carrière, meer dan zestig procent.” In een recent stuk van NRC waarin dit percentage ook genoemd wordt, staan wat voorbeelden opgesomd. Zo moest Johan Cruijff na een gefaalde investering in de Catalaanse biggenhandel noodgedwongen weer gaan voetballen in Amerika. En Royston Drenthe verloor geld nadat hij geld had gestoken in knakworsten-opwarmbekers. 

Daarbij vergeleken is vastgoed een veilige investering, maar dat maakt het niet saai, zegt Babel desgevraagd. “Als je gepassioneerd over iets bent, is het nooit saai.” Bovendien merkt hij dat zijn vastgoedadviezen (waar hij een aparte Instagram voor heeft geopend) ook in de smaak vallen bij niet-voetballers. “En je hebt ook helemaal niet zoveel startkapitaal nodig om ermee te beginnen.” 

Babel zelf kreeg het advies om stenen te kopen toen hij 26 jaar was, van zijn zaakwaarnemer. Nu heeft hij een flink aantal huizen dat hij verhuurt, vertelt hij. Het gaat daarbij vooral om huizen die hij heeft gekocht, maar hij heeft ook wel eens een kantoorpand laten ombouwen tot woningen. “Mijn vader had altijd gezegd dat ik al mijn geld moest sparen, zodat ik later kon leven van de rente. Maar toen ik geld begon te verdienen, was die tijd al lang voorbij. Ik ben boeken gaan lezen en kennis gaan opdoen om te herkennen wat de juiste stenen zijn. En toen ben ik mijn journey gestart,” aldus Babel. Hij zegt dat hij zijn inspiratie en zijn kennis wil delen. “Mijn Tiktok was voornamelijk bedoeld voor de mensen die ondernemend zijn, en die hebben het goed opgepakt. Er zijn ook een heleboel mensen die niet ondernemend zijn, en die nemen het verkeerd op. Ik kreeg reacties als: door jou gaan de huren omhoog. Maar ik las ergens een statistiek, en van alle woningen in Nederland is maar vier procent in bezit van particulieren. Het valt reuze mee, in mijn beleving hebben we niet zoveel invloed op de huizenprijzen.” 

Het is makkelijk om als individuele huisjesmelker je invloed te bagatelliseren, maar Babels beleving van het fenomeen sluit niet helemaal aan op de realiteit. Eén van de redenen dat er steeds vaker populair wordt gedaan over vastgoed, is dat vastgoedbezit daadwerkelijk populair geworden is. In de jaren negentig en de zeroes bestond de woningmarkt in Nederland vooral uit koophuizen en sociale huur, omdat je ook met een middelmatig salaris zomaar een hoge, aflossingsvrije hypotheek kon krijgen. Vastgoedbezit was normaal, niks om tof over te doen. 

Na de kredietcrisis die hierop volgde, ontstond er een vrije sector. Een deel van die sector wordt bestierd door enorme vastgoedbedrijven, die grote partijen woningen opkopen, ‘renoveren’ (oftewel: alle authentieke details eruit slopen en stalen deur erin zetten), en er vervolgens de hoofdprijs voor vragen. Maar er zijn ook een particuliere vastgoedbeleggers bij gekomen. Ze kochten een kwart van de huizen in grote steden op, en landelijk gezien is vijftien procent van alle huurwoningen in handen van particulieren. Daar zitten dus blijkbaar ook rappers en youtubers tussen. 

Particuliere verhuurders verschaffen woonruimte aan mensen die te arm zijn om een huis te kopen maar te veel verdienen voor sociale huur, maar veroorzaken ook weer andere problemen. Onderzoek van de Amsterdam School of Real Estate uit 2019 liet zien dat deze particuliere vastgoedbeleggers het vooral gemunt hebben op huizen die relatief betaalbaar zijn – starterswoningen dus. Ze drijven de prijs van die starterswoningen op, omdat ze er vaak veel meer voor kunnen bieden dan een starter die een huis zoekt om in te wonen. Beleggers kunnen namelijk forse leningen krijgen, die gebaseerd zijn op de hoge huren die ze kunnen vragen. Die hoge huren moeten vervolgens worden betaald door de mensen die eigenlijk liever een eerste huis zouden willen kopen, maar door hun eigen toekomstige huisbazen uit de markt gedrukt zijn. Daarbij stijgt de huur in wijken waarin veel huisjesmelkers actief zijn relatief harder. Het maatschappelijk belang van deze zogenaamde buy-to-let-constructie wordt door ASRE dan ook erg betwijfeld. 

Vastgoedbezitters zijn dus niet per definitie de bom. Veel meer zijn ze een uitvloeisel van jarenlang beleid van de kabinetten Rutte, waardoor vastgoed bezitten extra lucratief is geworden. Haten op vastgoedbeleggers is dan ook geen oplossing voor de woningcrisis. Kunst, rap, internetfilmpjes: ze reflecteren altijd in zekere zin het leven van de maker en de samenleving waarin ze tot stand komen. In deze samenleving kun je veel geld verdienen met vastgoed, dus het is onvermijdelijk dat je dat daarin terug ziet. 

Uiteindelijk heeft Babel überhaupt niet de behoefte om zich te verantwoorden. “De kritiek kan me eigenlijk heel weinig schelen. Iedereen wil zijn rekeningen kunnen betalen, zonder er ook maar één seconde over na te denken hoe.” Hij heeft zelf ook wel eens slechte ervaringen gehad met verhuurders, zegt hij desgevraagd. “In het buitenland vooral. Als ze merken dat ik een voetballer ben gooien ze vaak de prijs omhoog, omdat ze denken: hij kan het toch wel betalen.” Dat noemt hij een “rare manier van zaken doen”, maar volgens hem kan een transparante vastgoedbezitter zoals hijzelf wel degelijk een rolmodel zijn. “Het wordt over het algemeen enorm gewaardeerd als je je kennis en knowhow deelt.”